Gebruik van een fisheye objectief

Klik op een kleine foto om deze te vergroten 

Als je gek bent van het maken van foto's van het weer ga je al snel groothoeklenzen gebruiken. Je start met een 28 mm lens. Een 24 mm is al weer veel leuker, om bijvoorbeeld een groot deel van de hemel in één keer in beeld te hebben, die fraaie buienwolk te fotograferen of die halo vast te leggen.

Het begint pas echt wat te kriebelen als je een foto ziet die gemaakt is met een zogenaamd fisheye-objectief. In één keer de helft van de lucht die je voor je ziet vastleggen. Dat is pas echt indrukwekkend!

Helaas ook indrukwekkend zijn de prijzen van een dergelijk objectief. Er is tweedehands nog wel eens wat leuks te koop. Ook uit het Oostblok en Rusland komen wel goedkopere modellen op de markt, maar de kwaliteit en het gebruiksgemak valt vaak tegen. Dus wil je er echt voor gaan dan zal je goed moeten nadenken of je het de investering waard vindt. Bij de meer bekende merken loop je toch al snel tegen prijzen aan van circa € 1100. En de praktijk is dat je het objectief eigenlijk maar voor weinig doeleinden echt goed kan gebruiken. De weerfotografie en ook die van astronomische verschijnselen zijn gelukkig erg dankbaar (de luchten algemeen, buien, halo's, onweer, sterren etc.) Maar buiten deze onderwerpen wordt het al wat lastiger. Voor de digitale camera's hebben sommige merken een fisheye-voorzetlens.

Waar je goed rekening mee moet houden is de vervorming. Een fisheye-objectief zorgt er voor dat al die beeldinformatie (rondom) op een vierkant vlakje -de film dus- komt. Het kan niet anders dan dat er hierdoor vervorming optreedt. In dit geval dus in extreme vorm. Alle lijnen die niet door het midden van het beeld lopen worden krom, zeer krom.... Bij het fotograferen van luchten is dat niet zo'n probleem. Bij landschappen wel. Je krijgt dan het effect zoals hierboven. De foto links is echter met hetzelfde objectief genomen, waarbij de horizon zo goed als in het midden is geplaatst. Dat levert nog een goed beeld op, maar het is wel goed mikken en de camera recht houden. De hier gebruikte Nikon F80D camera is dan erg handig, want die heeft een fraai raster in het matglas om het beeld goed te positioneren.

Zo'n lens ziet er vaak ook uit als een vissen-oog, heel bol en rond. Er zijn hierbij twee varianten te noemen; de fisheye lens die een film geheel belicht (beeldvullend) en het objectief dat op een film een geheel rond beeldje oplevert en waarbij de hoeken van de film feitelijk geen beeld bevatten. De laatste hebben vaak een brandpunt van 6 tot 8 mm en zijn erg kostbaar. Het eerste type lens is iets meer gangbaar en ook nuttiger in de praktijk. Deze hebben meestal een brandpunt van 16 mm.

Bij het maken van foto's met een fisheye objectief moet je nog wat zaken in de gaten houden;

• De zon uit beeld houden is vaak erg lastig, gezien het enorme beeldformaat (180°). Diafragma- vlekken of overstraling komen bij de minder goede objectieven snel tot uiting.
• Door dat enorme beeldformaat moet je oppassen dat je je eigen voeten of benen -en die van het statief- niet per ongeluk mee-fotografeert.
• Het gebruik van filters is vaak lastig, die kan je niet voor de lens schroeven. Dat zou op zijn minst de randen van het beeld afdekken. De meeste van dergelijke objectieven hebben daarom achter de achterste lens een filterruimte zitten waar je met wat gepriegel een filter in kwijt kan. Echter alleen als je de lens van de camera afhaalt, handig is anders. Een polarisatiefilter gebruiken is vrijwel uitgesloten en overigens ook weinig zinvol.
• Het grote bolle glasoppervlak is erg gevoelig voor krassen.... zonde!
• Je kan erg leuke creatieve foto's maken. Menselijke gezichten komen echter vaak erg weinig flatteus in beeld.

De foto's hierboven zijn gemaakt met een NIKON 16 mm f2.8 AFD fisheye-objectief, camera Nikon F80D en film Fuji Superia 400 ASA

Meer bruikbare voorbeelden zien? Kijk eens naar de beelden van het schitterende poollicht te Wageningen van 30 oktober 2003, zoals gemaakt met bovenstaande fisheye lens.

Meer tips in fototips.

 
© Foto's en tekst: Stefan Jak

Laatste wijziging: zaterdag 23 november 2013